W poniższym artykule chciałbym przybliżyć Państwu zagadnienia związane z przepisami dozoru technicznego, których znajomość jest istotna podczas eksploatacji urządzeń technicznych oraz zdania egzaminów przed komisją dozoru technicznego z obsługi i konserwacji urządzeń technicznych.
Postawowe informacje dotyczące dozoru technicznego
W myśl Ustawy o Dozorze Technicznym z dnia 21 grudnia 2000 r. dozorem technicznym nazywamy: określone ustawą działania zmierzające do zapewnienia bezpiecznego funkcjonowania urządzeń technicznych i urządzeń do odzyskiwania par paliwa oraz działania zmierzające do zapewnienia bezpieczeństwa publicznego w tych obszarach.
Z definicji tej wyraźnie wynika, iż dozór techniczny to nie osoby czy instytucje, lecz prace, czynności lub działania, które mają na celu zapewnić bezpieczne funkcjonowanie (eksploatację) urządzeń technicznych i urządzeń do odzyskiwania par paliwa.
W artykule skupimy się na urządzeniach technicznych, czyli urządzeniach, które w toku eksploatacji mogą stwarzać zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego oraz mienia i środowiska na skutek:
a) rozprężenia cieczy lub gazów znajdujących się pod ciśnieniem różnym od atmosferycznego (zbiorniki ciśnieniowe),
b) wyzwolenia energii potencjalnej lub kinetycznej przy przemieszczaniu ludzi lub ładunków w ograniczonym zasięgu (urządzenia transportu bliskiego),
c) rozprzestrzeniania się materiałów niebezpiecznych podczas ich magazynowania lub transportu (zbiorniki do transportu i magazynowania materiałów niebezpiecznych).
Rodzaje urządzeń technicznych podlegających dozorowi technicznemu
Typy urządzeń technicznych podlegające dozorowi technicznemu
Jak możemy przeczytać na stronie Urzędu Dozoru Technicznego,
dozorowi technicznemu podlegają urządzenia takie jak:
– urządzenia bezciśnieniowe,
– urządzenia ciśnieniowe,
– urządzenia transportu bliskiego,
– urządzenia do odzyskiwania par paliwa.
Czynności wykonywane na urządzeniach technicznych
Przez modernizację rozumiemy czynności wykonywane na urządzeniu technicznym, które prowadzą do zmiany parametrów technicznych lub do zmian konstrukcji urządzenia.
Natomiast przez naprawę rozumie się czynności, które są wykonywane na urządzeniu po niebezpiecznym uszkodzeniu tego urządzenia, czyli uszkodzeniu, w wyniku którego urządzenie nie nadaje się do eksploatacji lub jego dalsza eksploatacja stanowi zagrożenie dla życia i zdrowia ludzkiego lub środowiska.
Uzgodnioną naprawę lub modernizację urządzenia mogą wykonywać firmy lub zakłady uprawnione, które posiadają uprawnienia wydane przez jednostki dozoru technicznego.
Instytucje zajmujące się dozorem technicznym
Dozór techniczny na urządzeniach technicznych wykonywany jest przez jednostki dozoru technicznego, czyli Urząd Dozoru Technicznego oraz specjalistyczne jednostki dozoru technicznego. Przez specjalistyczne jednostki dozoru technicznego rozumiemy Transportowy Dozór Techniczny oraz Wojskowy Dozór Techniczny. Wszystkie te jednostki dozoru technicznego przeprowadzają badania techniczne na urządzeniach technicznych oraz przeprowadzają egzaminy, po których wydają zaświadczenia kwalifikacyjne do obsługi i konserwacji urządzeń technicznych, które na terenie Rzeczypospolitej Polskiej są ważne z dowodem tożsamości oraz badaniami lekarskimi zgodnymi z uprawnieniami określonymi na zaświadczeniu. Osoba posiadająca zaświadczenia kwalifikacyjne może obsługiwać i konserwować tylko urządzenia wymienione w zakresie uprawnienia. Zaświadczenia kwalifikacyjne do obsługi i konserwacji urządzeń technicznych są terminowe z terminem ważności określonym w Rozporządzeniu w sprawie trybu sprawdzenia kwalifikacji.
Formy dozoru technicznego
Dozór techniczny na urządzeniach technicznych wykonywany jest w trzech formach:
1) dozoru technicznego pełnego,
2) dozoru technicznego ograniczonego,
3) dozoru technicznego uproszczonego.
Powyższe formy dozoru technicznego różnią się od siebie ilością wykonywanych badań technicznych przez jednostki dozoru technicznego, a dokładnie przez ich pracowników zwanych inspektorami dozoru technicznego.
Pełny dozór techniczny urządzeń technicznych
Jeżeli urządzenie techniczne podlega pod formę dozoru technicznego pełnego to inspektorzy wykonują:
- badanie odbiorcze, które wykonywane jest na urządzeniach gotowych do pracy, a przed pierwszym wydaniem decyzji zezwalającej na eksploatację urządzenia na terenie Rzeczypospolitej Polskiej,
- badanie okresowe w terminach określonych w Rozporządzeniu właściwego Ministra w sprawie warunków technicznych dozoru technicznego,
- badania doraźne.
Ograniczony dozór techniczny urządzeń
Jeżeli urządzenie podlega pod formę dozoru technicznego ograniczonego to inspektorzy wykonują:
- badanie odbiorcze, które wykonywane jest na urządzeniach gotowych do pracy, a przed pierwszym wydaniem decyzji zezwalającej na eksploatację urządzenia na terenie Rzeczypospolitej Polskiej,
- badania doraźne, które dzielimy na:
1) badania doraźne eksploatacyjne po zgłoszeniu przez eksploatującego, czyli właściciela urządzenia,
2) badania doraźne kontrolne w terminach określonych w Rozporządzeniu właściwego Ministra w sprawie warunków technicznych dozoru technicznego,
3) badanie doraźne poawaryjne lub powypadkowe, które wykonuje się po niebezpiecznym uszkodzeniu urządzenia poawaryjne oraz po nieszczęśliwym wypadku, który nastąpił podczas eksploatacji urządzenia technicznego.
Uproszczony dozór techniczny
Jeżeli urządzenie podlega pod formę dozoru technicznego uproszczonego to inspektorzy w toku eksploatacji tego urządzenia nie wykonują badań technicznych.
Wynika z tego, iż badanie odbiorcze inspektorzy wykonują tylko przed wydaniem pierwszej decyzji zezwalającej na eksploatację urządzenia, natomiast badanie okresowe tylko na urządzeniach, podlegających pod formę dozoru technicznego pełnego.
Po każdym badaniu na urządzeniu technicznym inspektor dozoru technicznego sporządza protokół z wykonywanych czynności oraz wydaje decyzje dopuszczającą lub wstrzymującą z eksploatacji urządzenie, jeżeli stwierdzi zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego oraz mienia lub środowiska tegoż urządzenia.
Z powyższych przepisów jasno wynika, iż urządzenie techniczne może być eksploatowane tylko na podstawie decyzji zezwalającej na eksploatację wydanej przez jednostkę dozoru technicznego.
Od decyzji eksploatujący można się odwołać do dyrektora właściwej jednostki dozoru technicznego.
Przez eksploatację rozumiemy zapewnienie wykonywania konserwacji i obsługi urządzeń technicznych przez osoby posiadające uprawnienia do wykonywania tych czynności wydane przez jednostkę dozoru technicznego. Za zapewnienie prawidłowej eksploatacji urządzeń technicznych jest odpowiedzialny eksploatujący, czyli w rozumieniu obowiązujących przepisów – właściciel urządzenia technicznego.
Kategorie uprawnień osób w kontekście czynności na urządzeniach technicznych podlegających dozorowi
Z powyższych zapisów możemy wywnioskować, iż osobami wykonującymi czynności na urządzeniach technicznych są:
- inspektorzy dozoru technicznego, którzy wykonują czynności dozoru technicznego na urządzeniach technicznych. Przez czynności dozoru technicznego rozumiemy: wykonywanie badań technicznych, przeprowadzanie egzaminów, uzgadnianie dokumentacji modernizacji lub napraw urządzeń technicznych, rozpatrywanie nieszczęśliwych wypadków które nastąpiły podczas eksploatacji urządzenia,
- konserwatorzy, którzy wykonują przeglądy konserwacyjne na urządzeniach technicznych w terminach określonych w instrukcji eksploatacji, która jest częścią dokumentacji techniczno-ruchowej (DTR) urządzenia, którą do urządzenia dostarcza producent urządzenia lub w terminach określonych w Rozporządzeniu w sprawie warunków technicznych dozoru technicznego,
- operatorzy, którzy obsługują urządzenia techniczne i są bezpośrednio odpowiedzialni za bezpieczną eksploatację urządzeń technicznych.
Konsekwencje prawne wynikające z nieprzestrzegania przepisów dozoru technicznego
Za nieprzestrzeganie przepisów dozoru technicznego Ustawa o dozorze technicznym przewidziała przepisy karne, które stanowią:
Kto dopuszcza do eksploatacji urządzenia technicznego:
1) bez otrzymania decyzji organu właściwej jednostki dozoru technicznego o dopuszczeniu urządzenia do eksploatacji lub obrotu,
2) wbrew decyzji organu właściwej jednostki dozoru technicznego o wstrzymaniu eksploatacji lub wycofaniu z obrotu urządzenia technicznego,
3) przerabia urządzenie techniczne bez zgody organu właściwej jednostki dozoru technicznego,
podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności.
Kto:
1) uniemożliwia lub utrudnia wykonywanie czynności dozoru technicznego,
2) nie wykonuje obowiązku zawiadomienia organu właściwej jednostki dozoru technicznego o niebezpiecznym uszkodzeniu urządzenia technicznego lub nieszczęśliwym wypadku związanym z eksploatacją urządzenia technicznego,
podlega karze grzywny.
Chciałbym zwrócić uwagę na użyte określenia, które oznaczają:
niebezpieczne uszkodzenie – nieprzewidziane uszkodzenie UTB, w wyniku którego UTB nie nadaje się do eksploatacji lub jego dalsza eksploatacja stanowi zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego, mienia lub środowiska;
nieszczęśliwy wypadek – nagłe zdarzenie, które spowodowało obrażenia ciała lub śmierć.
Dlatego eksploatujący, jeżeli dojdzie do takich sytuacji, jest zobowiązany do powiadomienia właściwej jednostki dozoru technicznego.
Mam nadzieję, że poruszone w artykule zagadnienia przyczyniły się do lepszego zrozumienia zagadnień związanych z ogólnym pojęciem dozoru technicznego.
Więcej informacji znajdziesz pod adresem https://www.oszomega.pl/#kursy