Urząd Dozoru Technicznego (UDT) jest odpowiedzialny za certyfikowanie przedsiębiorstw zgodnie z wymaganiami Ustawy F-gazowej. Chociaż Certyfikat jest wydawany bezterminowo, UDT ma uprawnienia i obowiązek przeprowadzania okresowych kontroli w przedsiębiorstwach. Te kontrole wywołują wiele emocji wśród przedsiębiorców, którzy niepewnie przygotowują się do nich.
Obowiązek posiadania certyfikatu F-gazy i okresowe kontrole
Zgodnie z rozporządzeniem (UE) 2015/2067, każdy przedsiębiorca prowadzący działalność w zakresie produkcji i usług związanych z substancjami zubożającymi warstwę ozonową lub fluorowanymi gazami cieplarnianymi musi posiadać certyfikat. Minister Rozwoju wyznaczył UDT jako jednostkę uprawnioną do wydawania certyfikatów dla przedsiębiorstw. Aby prowadzić działalność związaną z F-gazami, UDT przeprowadza kontrolę przed wydaniem certyfikatu, a następnie okresowe kontrole co najmniej raz na 7 lat. Przedsiębiorca, który chce uzyskać certyfikat, musi spełnić kilka kryteriów, takich jak:
- spełnia wymagania odpowiednie do rodzaju prowadzonej działalności, określone ww. rozporządzeniach unijnych;
- posiada i stosuje w głównym miejscu wykonywania działalności oraz we wszystkich oddziałach procedury prowadzenia działalności;
- ma wdrożony system dokumentowania czynności wykonywanych przez personel posiadający odpowiedni certyfikat dla personelu (instalowania, konserwacji lub serwisowania, napraw lub likwidacji);
- dysponuje wyposażeniem technicznym spełniającym minimalne wymagania odpowiednie do zakresu prowadzonej działalności;
- rejestruje informacje dotyczące ilości czynnika chłodniczego jaki zakupił, sprzedał, ma w posiadaniu, poddał recyklingowi, przekazał do regeneracji lub utylizacji jak również wyemitował w ramach prowadzonej działalności oraz podmiotów którym czynnik został przekazany w ramach świadczenia usług.
Warto zaznaczyć, że poszczególne oddziały UDT akceptują możliwość wcześniejszego dostarczenia procedur i ich weryfikację pod kątem zgodności z wymaganiami prawnymi, jeszcze przed właściwą kontrolą. Przedsiębiorca powinien przechowywać wszelkie zbierane informacje przez okres pięciu lat.
Podczas kontroli UDT Certyfikat F-gazy również od personelu
Poza wymienionymi już aspektami kontroli, wymagane są również certyfikaty F-gazowe dla personelu. Jeśli w kontrolowanym obiekcie wykonuje się czynności wymagające specjalnych uprawnień, takie jak napełnianie butli ciśnieniowych czy lutowanie twarde, kontrolerzy mogą poprosić o odpowiednie dokumenty potwierdzające te uprawnienia, np. zaświadczenie kwalifikacyjne do napełniania ciśnieniowych zbiorników przenośnych o pojemności powyżej 350 cm3, świadectwo egzaminu kwalifikacyjnego dla lutowacza wykonującego lutowanie twarde i inne. Należy jednak podkreślić, że niespełnienie wymagań dotyczących innych uprawnień nie wpłynie na wynik kontroli, choć inspektorzy z pewnością zwrócą uwagę na obowiązek posiadania takich uprawnień zgodnie z odrębnymi przepisami.
Kontrola UDT – przebieg
Podczas kontroli w miejscu prowadzenia działalności, inspektorzy przeprowadzą oględziny miejsca wykonywania działalności i ocenią jego stan. Warto zwrócić uwagę na prawidłowe oznaczenie poszczególnych stanowisk pracy oraz umieszczenie odpowiednich instrukcji dotyczących prac i bezpieczeństwa (BHP). Przedsiębiorca powinien również posiadać karty charakterystyki substancji chemicznych obecnych na terenie kontrolowanego obiektu, a butle ciśnieniowe powinny być odpowiednio przechowywane.
Wymagane wyposażenie techniczne sprawdzane podczas kontroli UDT
Przedmiotem kontroli ze strony Urzędu Dozoru Technicznego będzie również sprawdzenie wyposażenia technicznego, które przedsiębiorca jest zobligowany posiadać zgodnie z przepisami Ministra Rozwoju. Wymagane wyposażenie obejmuje między innymi:
- Urządzenia do odzysku fluorowanych gazów cieplarnianych.
- Oddzielne pojemniki, oznakowane zgodnie z przepisami, dla każdego rodzaju stosowanego przez przedsiębiorcę fluorowanego gazu cieplarnianego.
- Urządzenia do przeprowadzania prób szczelności oraz sprawdzeń pod względem wycieków w urządzeniach chłodniczych, klimatyzacyjnych lub pompach ciepła zawierających fluorowane gazy cieplarnianie.
- Urządzenia do łączenia elementów lub obiegów w urządzeniach chłodniczych, klimatyzacyjnych lub pompach ciepła, lub zbiornikach i przynależnych do nich elementach zawierających lub mogących zawierać czynnik roboczy w postaci fluorowanego gazu cieplarnianego, zwłaszcza do wykonywania połączeń nierozłącznych.
- Przyrządy do wykrywania nieszczelności, o czułości minimum 5 g/rok, a także zestawy do wykrywania nieszczelności metodą ultrafioletową oraz płyny pieniące do wykrywania nieszczelności.
- Węże ciśnieniowe z zaworami odcinającymi uniemożliwiającymi przedostanie się substancji kontrolowanych lub fluorowanych gazów cieplarnianych do środowiska w trakcie oraz po wykonaniu czynności odzysku lub napełnienia.
- Przenośną pompę próżniową umożliwiającą osiągnięcie ciśnienia równego lub niższego niż 270 Pa.
- Zestaw manometrów do pomiaru ciśnienia w zakresie odpowiednim dla wykorzystywanych substancji kontrolowanych lub fluorowanych gazów cieplarnianych.
- Wagę o zakresie pomiarowym dostosowanym do wielkości napełnianego pojemnika lub cylindra z wymienną skalą.
- Zestaw do lutowania twardego, gazowy lub elektryczny.
- Przyrządy do pomiarów wielkości elektrycznych, takie jak amperomierz, woltomierz i omomierz.
- Przyrząd do pomiaru temperatury od -20°C do +150°C o dokładności co najmniej ±1°C.
- Dwuzaworowe butle ciśnieniowe dla każdego rodzaju odzyskiwanej substancji kontrolowanej lub fluorowanego gazu cieplarnianego.
- Środki ochrony osobistej, w tym okulary ochronne i rękawice ochronne.
Wszystkie te elementy stanowią przedmiot kontroli podczas wizyty przedstawicieli Urzędu Dozoru Technicznego.
Kontrolerzy z Urzędu Dozoru Technicznego (UDT) prawdopodobnie poproszą o przedstawienie dokumentów potwierdzających parametry techniczne używanych narzędzi. Warto wiedzieć, że wiele z mniejszych narzędzi może nie posiadać tabliczek znamionowych, dlatego wcześniej warto zaopatrzyć się w instrukcje obsługi lub inne dokumenty zawierające informacje o danych technicznych tych narzędzi. W przypadku elektronicznych detektorów wycieków, kontrolerzy będą oczekiwać świadectwa sprawdzenia wskazań, które powinno być przeprowadzane co najmniej raz w roku.
Ze względu na to, że większość informacji o działalności przedsiębiorstw jest obecnie gromadzona w systemach elektronicznych, kontrolerzy mogą zweryfikować dane i informacje w tych systemach. Mają pełne prawo żądać wyjaśnień, podania informacji i danych niezbędnych do przeprowadzenia prawidłowej kontroli. Ponadto mają prawo ocenić inne dowody i materiały, które mogą pomóc w ustaleniu rzeczywistego stanu rzeczy.
Protokół potwierdzający przebieg kontroli UDT
Po przeprowadzonej kontroli zostanie sporządzony protokół, z którego jeden egzemplarz zostanie przekazany kontrolowanemu przedsiębiorstwu. Protokół zostanie podpisany zarówno przez pracowników UDT przeprowadzających kontrolę, jak i przez kierownika kontrolowanego przedsiębiorstwa.
Warto również zaznaczyć, że przedsiębiorcy, którzy mają pytania lub wątpliwości, zawsze mogą skontaktować się z odpowiednimi oddziałami UDT, które udzielą kompletnych informacji dotyczących kontroli. Dodatkowo, w przypadku zgłoszenia wniosku o wydanie certyfikatu dla przedsiębiorstw, UDT określi termin kontroli i przekaże szczegółowe informacje dotyczące jej zakresu.