Czy do montażu pomp ciepła urządzeń typu monoblok, czyli hermetycznych układów chłodniczych, należy mieć uprawnienia zarówno dla personelu, jak i przedsiębiorstwa?
W związku z wieloma niejasnościami, które towarzyszą montażowi pomp ciepła urządzeń typu monoblok (czyli hermetycznych układów chłodniczych), wiele osób zadaje sobie pytania “czy muszę posiadać uprawnienia F-gazowe, czyli tzw. Certyfikat dla Personelu?” Moim zdaniem art. 2. 1 punkt 4 w ustawie decyduje, czy instalator musi posiadać uprawnienia f-gazowe, czy nie. Oczywiście kupując lodówkę, zamrażarkę czy hermetyczną pompę ciepła, nie ingerujesz w układ czynnika chłodniczego. Natomiast w przypadku montażu i przeprowadzania serwisu takiego urządzenia, precyzują to inne regulacje prawne. Zmienia to też postrzeganie wykonywanych czynności zgodnie z racjami tzw. ustawy F-gazowej. Inną sprawą jest montaż, serwisowanie, konserwacja, naprawy, kontrole szczelności itd. w czasie jej eksploatacji, a innym zakup.
Co o uprawnieniach F-gazowych mówi prawo?
“Ustawa z dnia 15 maja 2015 r. o substancjach zubożających warstwę ozonową oraz o niektórych fluorowanych gazach cieplarnianych:
Art. 2. 1. Ilekroć w ustawie jest mowa o:
4) instalowaniu – oznacza to łączenie dwóch lub większej liczby urządzeń lub obiegów zawierających lub mających zawierać substancję kontrolowaną, w celu zmontowania układu w miejscu jego eksploatacji, którego wynikiem jest złączenie przewodów gazu danego układu, niezależnie od tego, czy układ będzie wymagał napełnienia po zakończeniu montażu – w stosunku do urządzeń zawierających substancje kontrolowane lub zaprojektowanych tak, aby zawierać substancje kontrolowane;
14) substancjach kontrolowanych – oznacza to substancje kontrolowane w rozumieniu art. 3 pkt 4 rozporządzenia (WE) nr 1005/2009 w sprawie substancji zubożających warstwę ozonową
W rozporządzeniu nr 1005/2009 w sprawie substancji zubożających warstwę ozonową:
4) „substancje kontrolowane” oznaczają substancje wymienione w załączniku I, w tym ich izomery, występujące samodzielnie lub w mieszaninie, zarówno pierwotne, jak i odzyskane, poddane recyklingowi lub zregenerowane.”
Wszystkie te przepisy regulują zarówno personel wykonujący określone czynności (montera/serwisanta), który musi posiadać Certyfikat dla Personelu, jak i przedsiębiorstwo (firmę / działalność gospodarczą), która winna posiadać Certyfikat dla Przedsiębiorcy.
Dodatkowo 15 października 2016 r. w Kigali zostały przyjęte poprawki do Protokołu Montrealskiego w sprawie substancji zubożających warstwę ozonową, sporządzonego w Montrealu dnia 16 września 1987 r. Główną zmianą wprowadzoną przez Poprawki z Kigali do Protokołu montrealskiego jest rozszerzenie listy substancji podlegających Protokołowi montrealskiemu (tzw. substancji kontrolowanych), co z kolei bezpośrednio zaostrza przepisy instalacji zawierających HFC.
Uprawnienia do montażu pomp ciepła typu monoblok a interpretacje prawa
W związku z tym, iż we wszystkich przepisach dotyczących substancji kontrolowanych, jak i teraz gdy mowa o gazach fluorowanych cieplarnianych, powołujemy się na Ustawę F-gazową, która nam to reguluje. Mówi ona wyraźnie, że każdy przedsiębiorca wykonujący czynności polegające na instalowaniu, serwisowaniu, konserwowaniu i likwidowaniu stacjonarnych urządzeń chłodniczych, takich jak pompy ciepła, klimatyzatory lub inne urządzenia chłodnicze musi posiadać Certyfikat dla Przedsiębiorstwa. Natomiast jego personel powinien mieć odpowiednie kwalifikacje do wykonywania odpowiednich czynności tj. w przypadku serwisu czy instalacji taka osoba zobligowana jest wykazać się Certyfikatem dla Personelu oraz kwalifikacjami wymaganymi przez Ustawę Prawa Energetycznego. Jest to G1, czyli uprawnienia elektryczne niezbędne do zabezpieczenia i podłączenia instalacji do elektryki. Dodatkowo przy kontrolach szczelności, prawo energetyczne wymaga przy serwisowaniu urządzeń klimatyzacyjnych posiadania uprawnień z grupy G2 Chłodnicze/Cieplne.
Jeżeli natomiast chodzi o czynności dokonywane w postaci odzysku, reguluje to rozporządzenie w sprawie trybu sprawdzania kwalifikacji przez Urząd Dozoru Technicznego oraz ustawa o Dozorze Technicznym, która wyraźnie wskazuje, iż osoby napełniające zbiorniki ciśnieniowe powyżej 350 cm2 powinny mieć kwalifikacje potwierdzone pozytywnie zdanym egzaminem przed UDT, zarówno w teorii, jak i praktyce.
Jedynym przypadkiem, który nie wymaga od nas posiadania Certyfikatu dla Personelu, jest instalowanie obiegu wodnego lub glikolowego. W dużym uproszczeniu, jeśli instalator (hydraulik posiadający uprawnienia GI, GII, GIII) w swoich czynnościach podłącza się do wymienników hermetycznego układu ze swoim obiegiem wodnym, bądź glikolowym, to nie dokonuje instalacji wg pkt.4, więc czynność ta nie podlega pod ustawę F-gazową. W tym wypadku nie musi posiadać on certyfikatu dla personelu „F-gazowego”. Jest to szczególny przypadek i dotyczy również przedsiębiorcy/zakładu hydraulicznego itp. W tym konkretnym przypadku mówimy o urządzeniach typu Plug and Play.
Natomiast ewentualne czynności związane z obiegiem gazowym (czynnik chłodniczy f-gazowy) przy eksploatacji tego urządzenia już obowiązkowo wymagają Certyfikatu dla Personelu, a od firmy Certyfikatu dla Przedsiębiorcy.
Więcej na temat uprawnień znajdziesz w zakładce F-GAZY SZKOLENIA.