Należy rozpocząć od tego, iż przepisy regulujące tą kwestię istniały na długo przed Ustawą „F-gazową” i w Polsce od 1953 roku obowiązywały przepisy dotyczące napełniania zbiorników ciśnieniowych przez personel przedsiębiorstwa, zgodnie z którymi każda osoba napełniająca zbiorniki powyżej 350cm3 gazami jest zobowiązana posiadać kwalifikacje nadawane przez UDT.
Napełnianie „butli gazami fluorowanymi” jako zbiorników przenośnych powyżej 350cm3 a Certyfikacja F-gazowa – przepisy
W Rozporządzeniu Ministra Gospodarki z dnia 21.05.2019 roku, w sprawie sprawdzenia kwalifikacji wymaganych przy obsłudze i konserwacji urządzeń technicznych (Dz.U. nr 79 poz. 849) wymienione są czynności – w naszym przypadku to odzysk czyli wykonujące napełnianie zbiorników przenośnych gazami ciekłymi – fluorowanymi o pojemności powyżej 350cm3 (definicja butli) – do których wykonywania konieczne jest posiadanie odpowiednich kwalifikacji. Te można uzyskać po ukończeniu szkolenia przez akredytowany ośrodek ( takiego jak Szkolenie Napełnianie i Obsługa Butli w OSZOMEGA) oraz zdaniu z wynikiem pozytywnym egzaminu w zakresie teoretycznym i praktycznym przed inspektorami UDT. Osoby, które przeszły przez wcześniej wymienione etapy, na zakończenie otrzymują na plastikowej dyskietce (zielonej) potwierdzenie swoich kwalifikacji do napełniania zbiorników, czyli wykonywania odzysku gazów z instalacji.
Natomiast posiadanie Certyfikatu dla Personelu tzw. F-gazowego kategorii I, II i III uprawnia dodatkowo, ze względu na charakter gazów fluorowanych cieplarnianych lub substancji kontrolowanych, do odzysku czynnika chłodniczego z instalacji za pomocą stacji odzysku do odpowiedniej (na odpowiednie czynniki) butli.
Przepisy, które nam to charakteryzują są wymienione w ustawie tzw. F-gazowej (Dz.U. 2015, poz. 881), gdzie wyraźnie mówi się, iż osoby posiadające Certyfikat dla Personelu posiadają uprawnienia do wykonywania następujących czynności:
• kontrola szczelności urządzeń zawierających fluorowane gazy cieplarniane niezawarte w piankach, w ilości 5 ton ekwiwalentu CO2 lub większej, chyba że urządzenia takie są hermetycznie zamykane, oznakowane jako takie i zawierają fluorowane gazy cieplarniane w ilościach mniejszych niż 10 ton ekwiwalentu CO2,
• odzysk,
• instalacja,
• naprawa, konserwacja lub serwisowanie,
• likwidacja urządzeń.
Dodatkowo należy zauważyć iż odpowiednie kategorie posiadane w Certyfikacie dla Personelu uprawniają nas do wykonywania poniższych czynności:
Kategoria I personel wykonuje wszelkie czynności bez żadnych ograniczeń związanych z odzyskiem,
Kategoria II personel wykonuje wszelkie czynności związane z odzyskiem, ale w instalacjach zawierających do 3 kg gazu fluorowanego (lub 6 kg jeżeli są to układy hermetyczne) i takie czynności nie wiążą się z otwarciem układu chłodniczego,
Kategoria III personel wykonuje wszelkie czynności związane z odzyskiem, ale w instalacjach zawierających do 3 kg gazu fluorowanego (lub 6 kg jeżeli są to układy hermetyczne zamknięte),
Kategoria IV personel nie wykonuje żadnych czynności związanych z odzyskiem – więc nie bierzemy jej w ogóle pod uwagę.
Czy w związku z powyższym osoby mające kategorię I, II lub III mogą dokonywać bez przeszkód czynności odzysku czynnika z instalacji? Tak, ale pod warunkiem posiadania kwalifikacji UDT do wykonywania czynności napełniania zbiorników ciśnieniowych.
Ustawa „F-gazowa” określiła dodatkowe obowiązki wynikające z rozporządzenia (UE) nr 517/2014, które miało na celu nade wszystko ochronę środowiska i dążenie do zmniejszenie emisji fluorowanych gazów cieplarnianych oraz substancji kontrolowanych. To ta ustawa narzuca personelowi obowiązek odzysku gazów z instalacji, natomiast musi on posiadać kwalifikacje będące już uprawnieniem do wykonywania bezpośredniej czynności odzysku.
Reasumując do wykonywania czynności serwisu, konserwacji czy likwidacji przy urządzeniach chłodniczych, klimatyzatorach czy pompach ciepła konieczne jest posiadanie Certyfikatu dla Personelu, a do samej czynności odzysku niezbędne są kwalifikacje do napełniania zbiorników ciśnieniowych gazami skroplonymi „fluorowanymi”.
W jaki sposób uzyskujemy kwalifikacje tzw. uprawnienia dla napełniacza butli?
Przypomnijmy, iż czynność odzysku gazów z instalacji to nic innego jak napełnienie ciśnieniowego zbiornika przenośnego o pojemności powyżej 350cm3 gazami ciekłymi fluorowanymi gazami cieplarnianymi. Aby uzyskać kwalifikacje, po ukończonym szkoleniu zdajemy egzamin przed komisja UDT składającą się z dwóch inspektorów.
Egzamin – składa się z dwóch części. Pierwsza z nich to część teoretyczna, po zaliczeniu której przystępujemy do egzaminu praktycznego. Część teoretyczna to pytania ustne lub test, na którym będziemy odpowiadać na 5 pytań (ogólnych i specjalistycznych). Część egzaminu praktycznego polega na sprawdzeniu umiejętności w zakresie obsługi i napełnienia zbiornika tu przeprowadzamy rewizję zewnętrzną zbiornika przed napełnieniem oraz jej ocenę, a następnie przystępujemy do właściwego napełnienia zbiornika.
Gdzie można uzyskać uprawnienia dla napełniaczy?
Ośrodek Szkolenia Zawodowego OMEGA już od ponad 20 lat prowadzi szkolenia dla osób ubiegających się o uzyskanie kwalifikacji do napełniania ciśnieniowych zbiorników przenośnych o pojemności powyżej 350 cm3 i to zarówno gazami sprężonymi (Azot, Argon, Tlen, Sprężone Powietrze), gazami skroplonymi (fluorowe, butan, LPG, propan, dwutlenek węgla, podtlenek azotu), jak i gazami rozpuszczonymi (acetylen).
Zajęcia odbywają się co tydzień i kończą na egzaminem UDT.
Źródła:
Ustawa o dozorze technicznym z dnia 21.12.2000 roku. (Dz.U. nr 122 poz. 1321)
USTAWA z dnia 15 maja 2015 r. o substancjach zubożających warstwę ozonową oraz o niektórych fluorowanych gazach cieplarnianych.
Rozporządzenie rady Ministrów z dnia 07.12.2012 roku w sprawie rodzajów urządzeń technicznych podlegających dozorowi technicznemu. (Dz.U. nr 120 poz. 1021)
Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 21.05.2019 roku, w sprawie sprawdzenia kwalifikacji wymaganych przy obsłudze i konserwacji urządzeń technicznych. (Dz.U.nr79poz.849)
Rozporządzenie Ministra Gospodarki Pracy i Polityki Społecznej z dnia 23 grudnia 2003 r. Dz.U.04.7.59 w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy produkcji i magazynowaniu gazów, napełnianiu zbiorników gazami oraz używaniu i magazynowaniu karbidu
Rozporządzenie Wykonawcze Komisji (UE) 2015/2067 z dnia 17 listopada 2015 r. ustanawiające, zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 517/2014, minimalne wymagania i warunki wzajemnego uznawania certyfikacji osób fizycznych w odniesieniu do stacjonarnych urządzeń chłodniczych, klimatyzacyjnych i pomp ciepła oraz agregatów chłodniczych samochodów ciężarowych i przyczep chłodni, zawierających fluorowane gazy cieplarniane, a także certyfikacji przedsiębiorstw w odniesieniu do stacjonarnych urządzeń chłodniczych, klimatyzacyjnych i pomp ciepła zawierających fluorowane gazy cieplarniane.
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) NR 517/2014 z dnia 16 kwietnia 2014 r. w sprawie fluorowanych gazów cieplarnianych i uchylenia rozporządzenia (WE) nr 842/2006.